Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi Północ w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2025 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w W. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Iwona Dzięgielewska
Ławnicy:	Ewa Motyczyńska, Jakub Dudek
Protokolant:	Marek Matyka

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa I. O.

przeciwko A. W. (1) prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą A. W. (1) w W.

o ustalenie istnienia stosunku pracy, wydanie świadectwa pracy, wynagrodzenie, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

1.  powództwo o ustalenie stosunku pracy, wydanie świadectwa pracy oraz ekwiwalent za urlop wypoczynkowy oddala;

2.  w zakresie roszczenia o wynagrodzenie za pracę uznaje się za niewłaściwy i sprawę w tym zakresie przekazuje Wydziałowi Cywilnemu Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w W.;

3.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

VI P 49/23

UZASADNIENIE

W dniu 14 marca 2023 r. powódka I. O. wystąpiła z powództwem przeciwko A. W. (1) prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą A. W. (1) w W. o ustalenie istnienia stosunku pracy, tj że była zatrudniona przez pozwaną na podstawie umowy o pracę w okresie od 11 lipca 2022 do 31 listopada 2022r. oraz o zasądzenie wynagrodzenia za pracę za listopad 2022 r. w kwocie 3 500 zł i ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy w kwocie 1 500 zł. Wniosła o zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powódka wskazała, że mimo niezawarcia umowy o pracę na piśmie, łączył strony stosunek prawny, nosił cechy stosunku pracy. Wskazała, że musiała się stawiać w siedzibie pozwanej, w terminach przez pozwaną określonych, wykonywać polecenia przez pozwaną wydane. Otrzymywała też stałe miesięczne wynagrodzenie (pozew k.1-2).

W odpowiedzi na pozew pozwana A. W. (1) prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą A. W. (1) w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana zaprzeczyła, aby łączył ją z powódką stosunek pracy. Wskazała, że zatrudnia pracowników jedynie na umowy cywilnoprawne, a powódka nie chciała na piśmie nawet takiej umowy. Nie chciała również zgłoszenia jej do ubezpieczeń społecznych twierdząc, że jest już ubezpieczona. Pozwana zaprzeczyła, by wypłacała powódce stałe miesięczne wynagrodzenie, podając że płaciła jej za godziny pracy. Dodatkowo podała, że wpływały na nią liczne skargi od klientów w związku z nieprofesjonalną obsługą (odpowiedź na pozew k. 55-57).

W piśmie z dnia 18 lutego 2021 r., złożonym na rozprawie w dniu 19 lutego 2024 r., powódka doprecyzowała dochodzone kwoty, podając je w kwotach brutto, tj. 4 651 zł brutto tytułem wynagrodzenia oraz 2016 zł brutto tytułem ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty. Powódka wniosła także o ustalenie, że stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 30 listopada 2022 r., o zobowiązanie pozwanej do wystawienia świadectwa pracy oraz zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę (pismo k. 81-83; protokół k. 87). Pozwana niezmiennie wnosiła o oddalenie powództwa (protokół k.87-87v).

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w niezmienionym kształcie.

Sąd zważył, co następuje:

Powódka rozpoczęła pracę u pozwanej od dnia 11 lipca 2022 r. Ofertę znalazła na (...). Powódka pracowała jako kasjer - sprzedawca w sklepie (...) przy ul. (...) lok U2 i U3, który pozwana prowadziła jako franczyzobiorca. Przed przyjęciem powódki do pracy, pozwana poinformowała powódkę, że możliwe jest zatrudnienie jedynie na podstawie umowy zlecenie.

Strony nie zawarły żadnej umowy na piśmie. Pozwana kilkukrotnie przypominała o zawarciu umowy zlecenie. Pozwana zatrudniała pracowników tylko w oparciu o takie umowy. Przekazała powódce kwestionariusz osobowy celem zebrania danych do umowy oraz zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Powódka kwestionariusza nie wypełniła i nie zwróciła go pozwanej. W zakresie zgłoszenia do ubezpieczeń wskazała, że jest już ubezpieczona. Nie występowała do pozwanej o zawarcie z nią umowy o pracę (zeznania świadka P. C. 133v - 134 e - protokół (...) (...)zeznania pozwanej k. 163 - 164 e - protokół (...) (...) zeznania świadka A. W. (2) k. 134 -134v e - protokół (...) (...)

Każdy z pracowników zatrudnionych u pozwanej jako kasjer sprzedawca miał te same zadania: przyjmowali towar, sprzątali sklep, wykładali towar na półki, obsługiwali klientów. Pozwana nie wydawała im na bieżąco poleceń, wiedzieli co do nich należy i swoje zadania wykonywali w razie potrzeby. Jak kończył się towar, wykładali go na półki, jak trzeba było posprzątać sklep, sprzątali. Każdy miał swój komplet kluczy do sklepu. Sklep czynny był od poniedziałku do niedzieli, a pracownicy pracowali na dwóch zmianach: od 6:00 do 14:30 i od 14:30 do 23:00. W niedzielę pracowała jedynie pozwana. Powódka nie miała zakresu obowiązków na piśmie ani stałej zmiany. Powódka sama decydowała, ile chce pracować w tygodniu i kiedy. Grafik ustalany był raz w tygodniu w soboty, na podstawie zgłoszonych przez pracowników dostępności. W niedzielę pozwana przekazywała im grafik na kolejny tydzień. Pracownicy rozliczali się po każdej zmianie, drukowali raport z kasy i zostawiali dla pozwanej. Stan kasy rozliczali z osobą, która ich zmieniała. Jeśli kogoś nie było, zastępowała zazwyczaj powódka, pracowała także w soboty. Wynagrodzenie płatne było raz w miesiącu, do 10 tego dnia każdego miesiąca, gotówką do ręki. Nie było wypłacane w stałej kwocie, a uzależnione był od ilości przepracowanych godzin. Powódka zarabiała 18 zł za godzinę, na podstawie wykazu godzin pracy. Wykaz godzin pracy pracowników prowadzony był w formie papierowej (zeznania świadka P. C. 133v - 134 e - protokół (...) (...) zeznania świadka A. W. (2) k. 134 -134v e - protokół (...) (...)

Powódka pracowała do 26 listopada 2022 r. Z uwagi na skargi klientów dotyczące palenia papierosów przed sklepem, negatywne komentarze względem klientów pozwana zakończyła współpracę z powódką. Nie uwzględniała jej już dalej w grafiku. W listopadzie 2022 r. powódka nie otrzymała wynagrodzenia za pracę za okres od 12 do 26 listopada 2022 r. W dniu 28 listopada 2022 r. powódka oraz druga pracownica, z którą pozwana była w sporze sądowym, M. B. wezwane zostały przez pozwaną do sklepu po odebranie wypłaty. Pozwana przygotowała dla powódki 1 300 zł. Pieniędzy powódka nie przyjęła (zeznania świadka A. W. (2) k. 134 -134v e - protokół (...) (...); zeznania świadka P. K. k. 143 - 144 e - protokół (...) (...)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, na podstawie zeznań świadka P. C. 133v - 134 e - protokół (...) (...) A. W. (2) k. 134 -134v e - protokół (...) (...) P. K. k. 143 - 144 e - protokół (...):06:58 - 00:24:25 oraz na podstawie zeznań powódki k. 162 - 163 e - protokół (...) (...) i pozwanej k. 163 - 164 e - protokół (...) (...)

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków przesłuchanych w sprawie. Ich zeznania były logiczne, spójne i wzajemnie zbieżne. Świadkowie zgodnie potwierdzili, że powódka nie zwróciła kwestionariusza do zawarcia umowy i zgłoszenia do ubezpieczeń, że miała świadomość, że pozwana zatrudnia pracowników tylko na podstawie umowy cywilnoprawnej, że nie chciała być zgłoszoną do ubezpieczenia, bo już takie ubezpieczenie miała. Podobnie Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej bowiem w całości korespondowały one z zeznaniami świadków.

Zeznaniom powódki Sąd dał wiarę tylko w zakresie zgodnym z poczynionymi ustaleniami w sprawie. Nie dał wiary zeznaniom przede wszystkim w zakresie w jakim wskazywała, że występowała o zawarcie z nią umowy o pracę do pozwanej, że nie godziła się na umowę zlecenie, że zależało jej na ubezpieczeniu społeczny, że umówiła się z pozwaną na zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę jak również, że wynagrodzenie za godzinę wynosiło 20 zł. Pozostawały one w sprzeczności z materiałem dowodowy zgromadzonym w prawie, w tym zeznaniami świadków.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy i roszczenia z tym związane (ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, o wydanie świadectwa pracy) jako nieuzasadnione nie zasługiwało.

Powództwo o wynagrodzenie za pracę przekazane zostało do rozpoznania na podstawie art 200 § 1 kpc zgodnie z właściwością rzeczową i miejscową do Wydziału Cywilnego. Uznając, że strony nie łączył stosunek pracy, a stosunek o charakterze cywilnoprawnym Sądem właściwym do rozpoznania sprawy rzeczowo o zapłatę wynagrodzenia za pracę i miejscowo jest Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Północ, Wydział Cywilny.

Przechodząc do roszczenia głównego o ustalenia istnienia stosunku pracy Sąd zważył co następuje.

Powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy, jako typowe powództwo o ustalenie, nie ulega przedawnieniu i podlegało rozpoznaniu w niniejszej sprawie. W pierwszej kolejności Sąd rozpatrzył, czy powódka posiadała interes prawny w wytoczeniu przedmiotowego powództwa.

Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny (art. 189 k.p.c.). Interes prawny występuje wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa. Niepewność ta powinna być jednak obiektywna, czyli - zachodzić według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko subiektywna, tj. według odczucia powoda. Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. występuje tylko wówczas, gdy zachodzi potrzeba jego ochrony prawnej (vide uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 1995 r. III CZP 179/94 OSNC 1995/5 poz. 76). Interes prawny jest materialnoprawną przesłanką powództwa o ustalenie, którą Sąd ma obowiązek badać z urzędu. W orzecznictwie podkreśla się, że interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (vide wyrok SA w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2007 r., III AUa 1518/05, Lex, nr 257445). Interes prawny natomiast nie zachodzi, jeżeli zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw lub jego sfera prawna nie została naruszona ani zagrożona.

W ocenie Sądu powódka niewątpliwie posiadała interes prawny w przedmiotowym ustaleniu, gdyż ustalenie łączącego strony stosunku jako umowy o pracę mogło mieć bezpośredni wpływ na szereg uprawnień wynikających z przepisów prawa pracy i ubezpieczenia społecznego, w tym odprowadzenia zaległych składek emerytalnych, rentowych i chorobowych oraz ewentualnie wysokości emerytury.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 kodeksu pracy).

Stosunek pracy jest zatem dobrowolnym stosunkiem prawnym o charakterze zobowiązaniowym, zachodzącym między dwoma podmiotami, z których jeden, zwany pracownikiem, obowiązany jest świadczyć osobiście i w sposób ciągły, powtarzający się, na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu, zwanego pracodawcą, pracę określonego rodzaju oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem. Powstanie stosunku pracy bez względu na podstawę prawną wymaga zgodnych oświadczeń woli pracodawcy i pracownika. Zawsze należy zatem badać zgodny zamiar i wolę stron przy zawarciu umowy.

Dla prawidłowej oceny charakteru prawnego łączącego strony stosunku prawnego (czy doszło do nawiązania stosunku pracy, innego stosunku cywilnoprawnego, czy też w ogóle nie doszło do ważnego złożenia oświadczenia woli z powodu jego pozorności) decydujące znaczenie mają ustalenia faktyczne dotyczące okoliczności zawarcia umowy, jej celu i zamiaru stron. Charakter stosunku prawnego ustala się na podstawie treści oświadczeń woli stron, dokonując ich wykładni w oparciu o całokształt okoliczności towarzyszących realizacji umowy. Trzeba zatem uwzględnić okoliczność, jak faktycznie umowa była realizowana. Oceniając charakter umów należy bowiem brać pod uwagę nie tylko postanowienia przyjęte przez strony (mogące celowo stwarzać pozór zawarcia innej umowy), lecz także faktyczne warunki ich wykonywania ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 maja 2015r. III AUa 706/14 LEX nr 1785913). Dla istnienia stosunku pracy ważny jest zatem wola stron i cel jaki strony chcą osiągnąć uzgadniając warunki współpracy. Cechami właściwymi dla stosunku pracy są podporządkowanie oraz to, że pracownikiem jest osoba fizyczna, która zobowiązuje się do pracy w zamian za wynagrodzenie, przedmiotem umowy ze strony pracownika jest samo pełnienie (wykonywanie) pracy, przy wykonywaniu której nie jest on obciążony ryzykiem realizacji zobowiązania, obowiązany jest on świadczyć pracę osobiście, będąc w realizacji zobowiązania podporządkowany pracodawcy (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 września 2014 roku, III AUa 2070/13, LEX nr 1511671). O ustaleniu charakteru umowy o świadczenie pracy nie może bowiem przesądzać jednoznacznie jeden jej element, ale całokształt okoliczności faktycznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.10.2009 r., III PK 38/09, LEX nr 560867, OSP 2010/11/115).

W zakresie postępowania w niniejszej sprawie inicjatywę dowodową wykazały obie strony. Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe przesłuchując zgłoszonych świadków oraz powódkę i pozwaną. W świetle poczynionych ustaleń Sąd zważył, że powódka, na której spoczywał ciężar dowodu zgodnie z ogólną zasadą jego rozkładu wynikającą z art. 6 k.c. w zw. z art. 300 k.p.,nie wykazała, że w istocie charakter jej pracy u pozwanej w okresie objętym sporem odpowiadał definicji stosunku pracy oraz że zgodna wolą i zamiarem strony było zawarcie umowy o pracę.

Jak ustalił Sąd w niniejszej sprawie, że strony nie miały jakiejkolwiek umowy zawartej na piśmie. Dlatego Sąd swoje ustalenia czynił głównie w oparciu o zeznania świadków oraz samych stron. Z tak poczynionych ustaleń wynika, żem intencją stron przy podejmowaniu przez powódkę zatrudnienia u pozwanej nie było zawarcie umowy o pracę. Żaden dowód złożony do akt sprawy, czy zeznania świadków okoliczności tej nie potwierdziły, natomiast sama pozwana kategorycznie temu zaprzeczyła. Podniosła, co faktycznie wynika z zeznań świadków, że zatrudniała swoich pracowników zawsze tylko na podstawie umów cywilnoprawnych i podobne warunki zatrudnienia zaproponowała powódce. Jak wynika z ustaleń Sądu, powódka przez kres ponad 4 miesięcy nie wypełniła przekazanego jej kwestionariusza osobowego, celem podpisania umowy zlecenie i zgłoszenia do ubezpieczeń. Świadkowie przy tym zeznali, że powódka nie chciała zgłoszenia do ZUS, twierdząc że jest ubezpieczona. Powódka nie udowodniła aby występowała w tym czasie do pozwanej o zawarcie z nią umowy o pracę. Twierdziła, że komunikowała to ustnie, nie pisała pism, maili czy wiadomości. Natomiast, w ocenie Sądu, sam fakt ze nie wypełniła kwestionariusza osobowego, już świadczy przeciwko woli zawarcia jakiejkolwiek umowy, w tym umowy o pracę. Powódka pracowała jako kasjer sprzedawca w sklepie (...), której pozwana była franczyzobiorcą. Podobnie jak inni zatrudnieni sprzedawcy wiedziała co ma robić w sklepie i pozwana na bieżąco tych czynności nie kontrolowała, nie wydawała też bieżących poleceń. Nie miała zakresu obowiązków powierzonych na piśmie. Sprzedawcy przyjmować mieli i wykładać towar, jak kończył się na półkach, pozycjonować produkty, sprzątnąć sklep jak był bałagan, wydrukować raport kasowy po zakończeniu swojej zmiany. Powódka nie miała stałych dni pracy. Pracowała na dwóch zmianach albo 6:00 od 14:30 albo od 14:30 do 23:00. W każda sobotę pozwana zebrała od pracowników ich dyspozycyjność na kolejny tydzień i na tej podstawie układała grafik tygodniowy. Powódka sama decydować mogła ile chce pracować i kiedy w danym tygodniu. Często zastępowała innych, jak wyraziła taką chęć. Nie miała stałego grafiku pracy rozpisanego na miesiąc. Wynagrodzenie, wbrew twierdzeniom powódki, nie było stałe, ale uzależnione było od ilości przepracowanych godzin w danym miesiącu. Nie musiała przedkładać zwolnień lekarskich, nie korzystała z urlopu, jeśli nie chciała to nie zgłaszała dostępności w danym tygodniu. Sąd dał przy tym wiarę pozwanej, że ustalenia stron dotyczyły kwoty 18 zł brutto za godzinę pracy. W łączącym stronę stosunku pewnym brakuje typowego dla stosunku pracy podporządkowania. Nadto charakter świadczonej pracy jak i ustalony przez Sąd zamiar stron i cel umowy przemawia za cywilnoprawnym charakterem łączącego stronę stosunku zobowiązaniowego.

Wobec oddalenia powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy, oddaleniu podlegały roszczenia nierozerwalnie ze stosunkiem pracowniczym związane, tj. roszczenie o ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, o wydanie świadectwa pracy oraz zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art 98 § 1 kpc zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu) oraz na podstawie na podstawie § 9 ust 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokatów (Dz.U.2023.1935 t.j, z uwzględnieniem zmian wprowadzonych Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 grudnia 2024 r. Dz.U. 2024 Poz. 1947) - 360 zł

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji.